Janusz Maszczyk: Czy pamięta o nim Zagórze?… cz.2
Bronisław Zbigniew SUJKOWSKI
(1898 – 1954), PSEUD. „Wyga”, „Kuna”,
„Leliwa”, „Rola, „Wyga”, „Zbyszek”;
oficer rezerwy piechoty WP; porucznik
(1919), kapitan (11 listopada 1942),
major (1944).
[Źródło: 41-200.pl Sosnowiec – dobry adres. Zdjęcie pozyskano od pana Grzegorza Onyszko. Żniwa na dworskich polach w Zagórzu w 1938 roku.]
Rodzinne korzenie Zbigniewa Bronisława Sujkowskiego pochodzą z Zagłębia Dąbrowskiego, z Zagórza, dzisiejszej dzielnicy Sosnowca. Przyszedł na świat 8 stycznia 1898 roku. Jeszcze wówczas Zagórze było malutką dworską miejscowością leżącą opodal sosnowieckich wsi i osiedli. Carat rosyjski przyzna prawa miejskie wsią i osiedlom sosnowieckim dopiero w 1902 roku, a Zagórze stanie się dzielnicą Sosnowca dopiero od 1975 roku.
Pochodził z polskiej rodziny inteligenckiej, niezwykle patriotycznej. Jego ojciec Zygmunt był profesorem geografii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, prezesem Polskiego Towarzystwa Geograficznego, ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Zmarł w Warszawie 12 grudnia 1941 roku. Mama Helena Antonina Sujkowska z domu Chmieleńska urodzona w Kijowie, była działaczką patriotycznej polskiej organizacji PPS, radna miasta Warszawa i senator RP, łączniczka Szefa Oddziału 1 Komendy Głównej AK. Poległa w czasie Powstania Warszawskiego.
Naukę w szkole średniej rozpoczął w 1908 roku w Warszawie w Gimnazjum im. A. Kreczmara. Od 1913 roku jest członkiem konspiracyjnych i patriotycznych organizacji: – Tajny Skauting i Polskich Drużyn Strzeleckich. Od sierpnia 1914 roku podejmuje służbę w 1 Kompani Kadrowej Legionów Polskich, gdzie awansuje do stopnia plutonowego. Od października 1915 do grudnia 1917 roku przebywa w niewoli rosyjskiej. Po uwolnieniu, podejmuje naukę w Moskwie w szkole Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego Kazimierza Kulwecia. W kwietniu 1918 roku otrzymuje w tej szkole świadectwo dojrzałości.
Już w maju 1918 roku wstępuje do 1 Korpusu Polskiego na Wschodzie, gdzie pełni służbę do lipca 1918 roku. W tym samym miesiącu wraca do Polski i podejmuje studia na Wydziale Filozoficznym (sekcja przyrody) w Uniwersytecie Warszawskim. W październiku 1918 roku jako ochotnik podejmuje służbę w 7 Pułku Ułanów Wojska Polskiego. W kwietniu 1919 roku zostaje wysłany przez Naczelnego Wodza do Paryża na konferencję pokojową w roli specjalnego kuriera. Następnie w październiku tegoż samego roku zostaje odkomenderowany do 1 batalionu Zapasowego Wojsk Wartowniczych. W grudniu 1919 roku zostaje urlopowany. Jednak już w sierpniu 1920 roku ponownie jako ochotnik podejmuje służbę w Wojsku Polskim. Otrzymuje przydział na stanowisko inspektora prac oświatowych w Sekcji Propagandy Naczelnego Dowództwa. W listopadzie 1920 roku zostaje skierowany do Wilna jako szef Sekcji Propagandy II Oddziału Sztabu Obrony Kraju. Później kieruje resortem oświaty i propagandy w rządzie Litwy Środkowej.
W styczniu roku 1921 zostaje przeniesiony do rezerwy i niemal natychmiast podejmuje kontynuację studiów w Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1925 roku otrzymuje stopień naukowy – doktora filozofii w zakresie geologii. W następnym już roku z powodów zdrowotnych, jako „zupełnie i trwale niezdolny do służby wojskowej” zostaje z urzędu skreślony z listy oficerów rezerwy WP. W latach 1927 – 1929 podejmuje studia w Wielkiej Brytanii i Francji. W roku 1929 jest już pracownikiem naukowym w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, gdzie od 1937 roku kieruje Wydziałem Wschodnim. W 1930 roku po uzyskaniu habilitacji i wykłada też petrografię skał osadowych na Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1937 zostaje w tym ośrodku naukowym zastępcą profesora.
Po agresji III Rzeszy Niemieckiej i ZSRR na Polskę od końca 1939 roku czynnie uczestniczy w SZP – ZWZ – AK. Już w kwietniu 1940 roku zostaje szefem Biura Studiów Środków Walki Sabotażowo – Dywersyjnej Związku Odwetu Komendy Głównej ZWZ w Warszawie, a pod koniec 1942 roku jest szefem Biura Studiów Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. Wg Andrzeja Kunerta – „rozkazem L.65/BP z 11 listopada 1942 roku mianowany kapitanem rezerwy”1/. W tym okresie czasu prowadzi też tajne konspiracyjne nauczanie z zakresu geologii na Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym (sekcja geografii). Dowództwo AK doceniając jego zaangażowanie i wybitne uzdolnienia 30 maja 1944 roku kieruje go do Wielkiej Brytanii. Przerzut następuje 29 maja z okolicy Tarnowa tak zwanym powietrznym Mostem II. Do Londynu został skierowany jako przedstawiciel spraw szkolenia i zaopatrzenia dla celów dywersji, „ze szczególnym uwzględnieniem działalności komunistycznej oraz spraw scalania z Narodowymi Siłami Zbrojnymi” 2/. Dociera tam wraz z pułkownikiem Romanem Rudkowski. W okresie od lipca 1944 roku do marca 1945 roku jest kierownikiem Wydziału Operacyjnego Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza. Wygłasza z Londynu do kraju w dniu 28 sierpnia 1944 roku płomienne przemówienie radiowe na falach BBC, gdy jeszcze toczyły się walki w czasie Powstania Warszawskiego.
Po 1945 roku pozostał na emigracji w Londynie, gdzie poświęcił się pracy naukowo – wykładowczej i patriotycznej. Od 1946 r. jako profesor geologii Polish University College i współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (1950) i Studium Polski Podziemnej w Londynie. Opublikował kilkadziesiąt prac z zakresu petrografii, tektoniki i stratygrafii. Od 1947 roku członek Zarządu Głównego Koła Armii Krajowej w Anglii. W 1953 roku obejmuje w Kanadzie katedrę geologii w MC Master University w Hamilton. Ginie tragicznie w rzece Saguuenay 8 września 1954 roku spiesząc na ratunek swojemu tonącemu wnukowi.
Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy (1921), Krzyżem Niepodległości (1932), i Krzyżem Walecznych (1944).
……………………………………………………………………………………………………………………..
Bardzo serdecznie dziękuję Szanownym Panom: Pawłowi Ptak i Grzegorzowi Onyszko za możliwość publikacji zdjęcia.
BIBLIOGRAFIA:
1 – Andrzej Krzysztof KUNERT „Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939 – 1944”, wyd. „Pax” Warszawa 1988, Tom 1. s.150.
2 – Wikipedia A ( nadzień 24 luty 2018r.).
Uprzejmie przypominam, że wszystkie artykuły autora jak do tej pory są publikowane bezinteresownie. Z tego tytułu nie korzystałem więc dotąd nigdy i nie czerpię też nadal żadnych korzyści materialnych, ani też innych jakichkolwiek profitów, poza satysfakcją autorską.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowana, przechowywana w systemach przetwarzania lub odzyskiwania danych, ani przekazywana w jakiejkolwiek postaci elektronicznej, odbitki kserograficznej, nagrania lub jakiejkolwiek innej bez uprzedniej pisemnej zgody autora tego artykułu.
Katowice, luty 2018 rok
Janusz Maszczyk
