Pałace, dworce i kościoły Sosnowca, czyli kolejny ciekawy wykład za nami
12 grudnia w auli Zagłębiowskiej Mediateki odbył się ostatni w tym roku Zagłębiowski Czwartek, którego go temat brzmiał: “Pałace, dworce i kościoły Sosnowca.” W swoistą wędrówką śladami architektury zabrała nas barwną opowieścią Pani Ilona Gajda z działu historii sztuki sosnowieckiego muzeum.
W części prelekcji poświęconej dworcom dowiedzieliśmy się m.in. o jednym z pierwszych w Polsce zastosowań żeliwa i pomieszczeniach dla cara na stacji Granica. Ten dworzec projektu Teofila Schullera (a nie, jak mylnie się podaje, Enrico Marconiego) wzorowany jest na kształcie pociągu.
Z kolei nietrudno było przejść płynnie do pałaców, których powstanie miało związek z ważną linią kolejową warszawsko-wiedeńską. Pałac Schoena przy ulicy Chemicznej został przez architekta Karla Grossera zaprojektowany tak, by podróżni mogli podziwiać go z pociągu. Dlatego pierwotnie jego główne wejście znajdowało się od strony torów. W tym pałacu, w którym mieści się muzeum, do dziś oglądać można m.in.oryginalne witraże.
Drugi z pałacu Schoena, przy ul. 1 maja, ukończono w 1903 roku, a już 20 lat później z powodu długów przeszedł w ręce miasta. Pałac ten łączy elementy stylu secesyjnego (np. dekoracje i kominek) z bogatymi zdobieniami barokowymi w sali balowej (obecnie sądowej).
Najlepiej zachowane wnętrza spośród sosnowieckich pałaców znajdują się w pałacu Dietla przy ul. S. Żeromskiego. Uwagę przykuwają imponujące żyrandole odzyskane z Zamku Sieleckiego, które zdobią salę balową. Także pałac Dietla łączy ze sobą różne style, jak na przykład secesyjny gabinet, czy barokowe meble w jadalni. Przede wszystkim jednak zachwyt wzbudza pokój łazienkowy z holenderskimi kafelkami.
Poznaliśmy także lepiej historię sosnowieckich świątyń. Kościoły w czasie zaborów były ważnym elementem polskiej tożsamości narodowej. Początkowo głównym kościołem w Sosnowcu był kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, czyli popularny kościół kolejowy, który pierwotnie należał do parafii w Czeladzi. Gdy stawał się on zbyt mały, by sprostać miejscowej społeczności próbowano uzyskać zgodę władz na budowę nowej świątyni. Udało się, wykorzystując katastrofę pociągu w Borkach koło Charkowa, w której bohaterską postawą wykazał się podobno car Aleksander III. Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP powstała więc oficjalnie jako hołd dla heroizmu cara. Katedra wyróżnia się przede wszystkim odkrytymi niedawno polichromiami Włodzimierza Tetmajera. Religijne malowidła wyrażają patriotyzm twórcy i tęsknotę za wolną Ojczyzną. Widzimy na nich m.in. białego orła zamiast tradycyjnej gołębicy, a w Orszaku Trzech Króli przedstawiono Stefana Batorego, Kazimierza Wielkiego i Jana III Sobieskiego.
Kolejnymi istotnymi świątyniami na mapie Sosnowca są kościół św. Joachima, rozbudowany przez Józefa Pomiana-Pomianowskiego tak bardzo, że powstała praktycznie nowa budowla oraz kościół ewangelicki św. Jana Ewangelisty. Ta świątynia wyróżnia się spośród innych skromną architekturą i wystrojem, charakterystycznymi dla wyznawców ewangelicyzmu.
Na kolejny Zagłębiowski Czwartek zapraszamy (tym razem do Pałacu Schoena) 16 stycznia. Tematem spotkania będą wydarzenia w styczniu 1945 roku na terenie Sosnowca. W lutym natomiast (dokładny termin wkrótce) zaznajomimy się z historią braci Altman.
Więcej zdjęć tutaj
[Zdjęcie i streszczenie prelekcji: Mateusz Jaruszewski]
